Chúng ta cũng phải đặt và so sánh vị thế kinh tế và hiện trạng kinh tế, tiềm năng kinh tế, tiềm lực kinh tế của chúng ta từ nay đến 2035 để chúng ta xem xét. Nếu như chúng ta chỉ tính đến nền kinh tế hiện nay, chúng ta sẽ không dám quyết định.
Có những ý kiến lo ngại, sau khi được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư, việc thực hiện dự án trong thực tế có thể đội lên rất nhiều so với tổng mức đầu tư dự kiến 55 tỷ USD, thậm chí lên tới cả trăm tỷ USD?
Con số 100 tỷ USD có nghĩa tổng mức đầu tư là gấp đôi, tôi nghĩ chắc chắn không có. Hiện nay, như tính toán của đường sắt Việt Nam cũng như kinh nghiệm của một số nước, con số dao động từ 30 - 40 triệu USD cho 1 km đường. Trên cơ sở định mức như vậy chúng ta có con số như Bộ Giao thông đã trình bày.
Ngay cả khi tổng mức đầu tư là tương đối chính xác, nhiều người vẫn lo ngại về khả năng vay vốn cho đầu tư tuyến đường này?
Chuyến đi Nhật vừa rồi tôi đã làm việc với 3 bộ trưởng của Nhật Bản, gồm Bộ trưởng Tài chính, Ngoại giao và Giao thông. Cả 3 bộ trưởng này đều nói, Chính phủ Nhật Bản sẵn sàng phối hợp với Việt Nam để xem xét khả năng Nhật Bản hỗ trợ cho dự án này và Nhật Bản sẽ huy động nhiều nguồn vốn để cùng triển khai trong đó có nguồn vốn tư nhân.
Họ cũng khẳng định với chúng ta, xây dựng đường sắt cao tốc với kinh nghiệm của Nhật Bản không thể dựa vào nguồn vốn ODA và nguồn vốn Chính phủ mà phải huy động nguồn vốn tư nhân cùng tham gia đầu tư, phát triển...
Bàn về tính khả thi của dự án này, bản thân các chuyên gia tư vấn của Jaica - Nhật Bản cũng quan ngại về hiệu quả kinh tế và khả năng thu hồi vốn và họ cũng tư vấn ta xem xét việc nên ưu tiên ở đâu trong đầu tư này?
Đúng như vậy. Nếu xét tổng thể toàn tuyến mà chưa tính đầy đủ các số liệu về tình hình phát triển kinh tế xã hội cho 25 năm sau thì người ta chưa thể khẳng định về hiệu quả mà chỉ có thể khẳng định hiệu quả cho từng giai đoạn trước mắt.
Chính vì vậy, Hội đồng thẩm định nhà nước đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét cho khởi công 2 đoạn tuyến, từ TPHCM đi Nha Trang và Hà Nội đi Vinh, bởi vì 2 tuyến này trước đây đã được nghiên cứu khá kỹ. Còn việc nối toàn tuyến chúng ta đưa ra một dự kiến lịch trình dài hạn như vậy để xem xét bổ sung sau này.
Đặt Quốc hội quyết định xây dựng đường sắt cao tốc trong bối cảnh hiện nay khi mà Việt Nam vẫn là nước nghèo, thậm hụt ngân sách tăng cao, ví dụ năm 2009 Việt Nam vẫn phải đi vay 1,8 tỷ USD cho ngân sách thì có phải là đúng thời điểm không?
Phải nói rằng, chúng ta đặt ra chủ trương lúc này là đúng thời điểm. Hiện nay chúng ta không phải là nước nghèo bởi năm nay đã chuyển sang nước thu nhập trung bình, mặc dù trung bình này là mức thấp và Ngân hàng thế giới đã xác nhận điều đó.
Hơn nữa, chúng ta ta cần đặt việc triển khai công trình trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội những năm tới như tôi đã nói.
Chính phủ, Quốc hội sắp chuyển giao nhiệm kỳ, trong khi tuyến đường này triển khai dài hạn, tại sao chúng ta không để khoá sau quyết định?
Chúng ta muốn năm 2014 khởi công thì ngay năm 2012 chúng ta phải bắt tay xây dựng và muốn như vậy năm 2010 này chúng ta phải làm báo cáo khả thi để sau đó còn thẩm định, thiết kế. Thời gian chuẩn bị đó đòi hỏi phải như vậy.
Xin cám ơn Bộ trưởng!
Cấn Cường